Күрделі жөндеуден кейін КамАЗ-740 иінді білігінің шаршау беріктігіне соңғы элементтерді модельдеуді қолдана отырып, электролит-плазмалық модификацияның әсерін зерттеу

Аңдатпа

Иінді білікті күрделі жөндеу кезінде мойынның бетінен материалдың қатайтылған қабаты алынып тасталады. Мұндай қозғалтқыштың ресурсы мен механикалық қасиеттері жаңасымен салыстырғанда айтарлықтай төмендейді. Зерттеу шаршау беріктігін қалпына келтіру және жақсарту мақсатында 42ХМФА ТУ14-1-5083-91 (AISI 4140 аналогы) хромдымолибдендіванадий болатынан жасалған КамАЗ-740 иінді білігінің жөнделген мойын бетін электролиттік-плазмалық модификациялау әдісін ұсынады. Күрделі жөндеуден кейін бұзылған Камаз-740 дизельді қозғалтқышының мойын бетінде шаршау жарықшасы бар иінді білігі зерттелді. Микроқұрылымды зерттеу өңделген үлгінің бетінде жоғары көміртекті мартенсит фазасының түзілуін, сондай-ақ легирлеуші элементтер карбидтерінің (Cr, Mo, V) және цементиттің (Fe₃C) қосындыларын анықтады. Виккерс әдісімен үлгілердің микроқаттылығын талдау бетінің қаттылығының 356...380 HV (бастапқы құрылым) мәндерінен 592 … 624 HV (модификациядан кейін) дейін жоғарылағанын көрсетті. ANSYS Mechanical бағдарламалық кешеніндегі соңғы элементтер әдісімен КамАЗ-740 иінді білігінің жұмыстық циклдік жүктемелерге ұшыраған кездегі әрекеті модельденді. Талдау көрсеткендей, ең жоғары кернеулер 91,673 МПа байланыстырушы өзек галтельдерінде пайда болады, ал мойын денесінің деформациясының максималды мәні 11,829 мкм-ге жетеді. Тегістелген иінді білік, кейіннен беттік қатайтусыз, жұмыс циклдерінің саны 163070-ке дейін төмендегені анықталды, бірақ беттік электролиттік-плазмалық модификациядан кейін шексіз циклдар бойы жұмыс істей алады. Иінді біліктің мойын бетін электролиттік-плазмалық модификациялау әдісі оның қауіпсіздік шегін 18...38% - ға арттыруға мүмкіндік береді. Осы зерттеудің нәтижелері дизельді және бензинді қозғалтқыштардың болат иінді біліктерін күрделі жөндеу сапасын арттыру және олардың қызмет ету мерзімін ұлғайту үшін практикалық маңызы бар.