Плазмалық шынықтыру кезінде құрылымдық болатта градиентті-қабатты құрылымның қалыптасуы
Қаралымдар: 15 / PDF жүктеулері: 18
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-7263-2025-150-1-173-185Кілт сөздер:
болатты доңғалақ, плазмалық шынықтыру, құрылымның қалыптасуы, түзілу механизмдері, біртекті емес құрылымдар, құрылымдардың дисперсиясы, механикалық қасиеттеріАңдатпа
Плазмалық шынықтыру процесіндегі конструкциялық болаттың құрылымдық ерекшеліктері зерттелді. Беттік аймақта жылдам қыздыру және салқындату кезінде шыңдалған аймақтың кесіндісінде аустенит түрленуінің (γ→α) әртүрлі механизмдерімен анықталатын градиентті-қабатты құрылым түзілетіні көрсетілген. Беттік аймақта диффузиясыз мартенситтік түрленудің дамитыны анықталды, бұл ине тәріздес мартенситтің пайда болуына әкеледі. Төменгі қабаттарда аустениттің ыдырауы диффузия процесімен және әр түрлі дисперстік дәрежедегі пластиналы феррит-карбидті қоспаның одан әрі түзілуімен бірге жүреді. Салқындату жылдамдығы неғұрлым жоғары болса, алынған феррит-карбидті қоспасы дисперсті болады, соғұрлым пластина аралық қашықтық аз болатыны көрсетілген. Бұл дисперсия дәрежесінің жоғарылауымен беріктік сипаттамаларының (беріктік - σв, қаттылығы - HB) жоғарылауына, ал пластикалық сипаттамалардың (салыстырмалы ұзару - δ және жиырылуы - ψ) төмендеуіне әкеледі.
Болаттың беткі қабатында градиентті-қабатты құрылымның қалыптасуы мартенситті құрылымдардан троосто-мартенситті және аралас пластиналы құрылымдарға (троостит, сорбит) күрт өту шекарасының түзілуін жоюға мүмкіндік беретіні атап өтілген, оның көмегімен болаттың жанасу-шаршау беріктігін арттыруға болатын маңызды факторлардың бірі болаттың жарыққа төзімділігіне ықпал ете түседі.
