Еуразиялық көшпелі өркениетті ребрендингтеу: климаттың өзгеруі және қазақстан территорияларының аридизациясы жағдайындағы тарихи көшпенділік тәжірибесінің мәні

Аңдатпа

Бұл мақала Қазақстанның көшпелі малшыларының мыңдаған жылдық “ноу-хауларын” біздің аймақтың қазіргі экологиялық жағдайлары мен себептеріне енгізу ойларымен таныстырады. Көшпелі мал шаруашылығының өмір салты Еуразия материгінің (Еуразия даласының) құрғақ және жартылай құрғақ аймақтары жағдайында тарихи түрде дамыды. Бұл өмір салты созылмалы маусымдық құрғақшылық пен су тапшылығымен күресу үшін әзірленді және жетілдірілді. Ол көп малды көшіруге, жылжымалы сәулет пен инфрақұрылымға, көшпелі технологияларға сүйенген. Қазіргі заманда, қалалар тіпті толып жатқан кезде, экономика мен азық-түлік қауіпсіздігі негізінен көбінесе егін шаруашылығына сүйеніп жатқанда, кең құрғақ аумақтар пайдаланылмай қалып, адамзат үшін де, Жер планетасы үшін де нөлдік құндылық тудырады. Бұл шөлді жерлер бір кездері көшпелі мал шаруашықтың арқасындағы тұрақтылығының қозғалтқышы болғандықтан, гүлденген экологиялық жүйелер болган. Бірақ көшпелілік бұл аймақтардан жойылып, халық қалаға және егін шаруашылығына негізделген экономикаға көшкеннен кейін, олар жансыз шөлдерге айналды. 21-ғасырдың технологияларын, сәулет өнерін, инженериясын, жаңа энергия көздерін және материалдарын пайдалана отырып, бір кездері өміршең болған сол бос жатқан жерлерге көшпелі мал шаруашылығын қайта енгізіп, оларды қайтадан тірі экологиялық аймақтарға айналдыруға болады.